Coğrafya Sizlerle!

    Yarın coğrafya sınavımız var ve ben arkadaşlarım için çıkardığım notlar paylaşmaya karar verdim...


Atmosferden başlıyor...
-Dünya'nın etrafında çevrili olan gaz katmanına ATMOSFER denir. (Bence boşluk doldurmada çıkacak.)
-Atmosferde %78 azot, %21 oksijen ve geri kalan gazların oluşturduğu %1 lik kısım var.
-Karbondioksit ve su buharının miktarı yere ve zamana göre miktarı değişir.

İlk katman TROPOSFER:
-Yer yüzünden itibaren 6-16 km bulunuyor.
-Su buharının tamamına yakını bu katmanda yer alıyor.
-Atmosferdeki gazların %75'ini içeriyor.
-İklim olayları burada gerçekleşir.
-Normalde 15 derece olan sıcaklık burada -50 derecelere düşüyor.
-Kalınlığı ekvatorda fazla kutuplarda azdır.(%100 Sınav diye not düşmüşüm!)
STRATOSFER:
-Troposferden sonra 50 km devam eder.
-Bu katmanda yatay hava hareketleri görülür.
MEZOSFER:
-Stratosferden sonra 80-90 km devam eder.
-1100-1650 dereceleri bulur.
-Gazlar seyrek ve iyonlar halindedir.
EGZOSFER:
-Atmosfer ile uzay boşluğu arasında yer alır.
-Sınırı belirlenememiş ancak 10.000 km olarak kabul edilir.
-Gazlar çok azdır ve zaman zaman uzaya geçer.
-Atmosferin sıcaklık ve nem bakımından aynı özellikteki bölümlerine HAVA KÜTLESİ denir.
-Hava kütlesi 3-7 günde kara veya deniz üzerinde oluşur.(Bence boşluk doldurmada var.)


Çeşitli verilerden yararlanarak hava durumunun önceden belirlenmesine HAVA TAHMİNİ denir. (Bence boşluk doldurmada var.)
Belirli alanda kısa süre içinde etkili olan hava olaylara HAVA DURUMU denir.(Bence boşluk doldurmada var.)
Bir bölgede uzun süre etkili olan hava koşullarına İKLİM denir.(Bence boşluk doldurmada var.)

İKLİM ELEMANLARI
1- Sıcaklık
2- Basınç ve rüzgar
3- Nem ve yağış

SICAKLIK
Gazların hareketini sağlayan enerjilerin toplamına ısı denir.

Isı kalorimetre ile ölçülür.

Maddeleri oluşturan moleküllerin ortalama kinetik enerjisine sıcaklık denir.

Sıcaklık termometre ile ölçülür. Derece ile ifade edilir.

Sıcaklığı Neler Etkiler?
~Güneş
Güneşten atmosfere dakikada santimetre kareye gelen enerji iki kaloridir.

Güneşten dakikada atmosfere denk gelen enerji miktarına güneş sabitesi denir.


Güneşteki patlamalar sıcaklığı artırır.

Güneş lekeleri sıcaklığı azaltır.

~Dünyanın Şekli
Güneş ışınları geniş açıyla düşerse çok küçük açıyla düşerse az ısıtır.
Dünyaya gelirken alınan yol uzunsa sıcaklık azalır.

~Kendi Ekseninde Dönmesi
Dünyanın dönmesiyle günlük sıcaklık farklarından etkilenir.

~Güneş Etrafında Dönmesi
Dünyanın 23°27' eğik olması sıcaklığı etkiler.

~Atmosferin Etkisi
Atmosfer bazı güneş ışınlarını tutar ve sıcaklık etkilenir.

~Kara ve Deniz Etkisi
Karalar şıpsevdi, denizler ağır başlıdır.(Anladınız siz)

~Yer Şekillerin Etkisi
Yer şekilleri engebelidir. Gelen güneş ışınlarının açılarından dolayı etkiler.
Güneşe dönük yamaçlar daha çok ısınır. Bunlara BAKI yamacı denir. Karşılarındaki yamaçlara ise DULDA yamaç denir.

~Yüksekliğin Etkisi
Her 100 metrede 0,5 derece değişir.
Deniz seviyesine göre yerin sıcaklık hesaplamalarına indirgenmiş sıcaklık denir.
Bu sıcaklığın formülü şöyledir:

~Nemin Sıcaklığa Etkisi

Nemin fazla olduğu yerler fazla ısınıp soğumaz. Bu yüzen nemin fazla olduğu yerlerde sıcaklık farkı da azdır.

Nemin az olduğu yerlerde sıcaklık farkı çoktur.

BASINÇ ve RÜZGAR
a) Hava Basıncı
Atmosferdeki gazların, ağırlıkları oranında bulundukları yüzeye uyguladıkları kuvvetlere HAVA BASINCI denir. Hava basıncını şunlar etkiler:
Yükseklik: yükseldikçe gazların miktarı azaldığı için hava basıncı azalır. Yüksek yerlerde hava basıncı azdır.
Sıcaklık: Hava sıcaklığı düşünce basınç artar.
Yoğunluk: Artarsa basınç da artar.
*** hava basıncı enleme göre düzgün bir dağılış göstermez.
Yer çekimi: Kutuplarda yer çekimi fazladır. Bu durum basıncı da etkiler.
Basınç barometre denilen aletle ölçülür.